تبیین رابطه میان توسعه و امنیت در مناطق مرزی (مطالعه موردی: منطقه مرزی بانه)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری جغرافیای سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران، ایران، نویسنده مسئول

2 دانشجوی دکتری جغرافیای سیاسی دانشگاه خوارزمی

چکیده

توسعه و امنیت، در آمایش مناطق مرزی لازم و ملزوم به شمار می­روند. توسعه مناطق مرزی محقق نمی­شود مگر آنکه امنیت به‌عنوان مقوله اصلی در آن منطقه تأمین شود و بدون توسعه مناطق مرزی نیز نمی­توان امنیت را در مناطق مرزی محقق ساخت. مقاله حاضر، ضمن تبیین مفهوم آمایش مناطق مرزی، ماهیت و کارکرد مرزها، به مفهوم مرز و نگرش­های حاکم در رابطه با توسعه و امنیت مناطق مرزی پرداخته است و به توسعه و امنیت در شهرستان مرزی بانه و فرصت­ها و چالش­های عمده امنیت و توسعه در این منطقه مرزی اشاره دارد. در پاسخ به سؤال پژوهش مشخص گردید که تاکنون موانع زیادی مانع توسعه­یافتگی شهرستان بانه شده است. باوجوداین فقدان امنیت عامل اساسی در توسعه‌نیافتگی بانه می­باشد به‌طوری‌که نبود رونق و توسعه در مناطق مرزی به‌خودی‌خود احساس هویت، مالکیت را از مرزنشینان سلب می­کند و اسباب مهاجرت آن‌ها به مناطق دیگر را فراهم می­آورد. از طرفی مهاجرت و خالی شدن سکونتگاه­های نواحی مرزی کشور از سکنه به‌طور بالقوه عاملی برای تهدید تمامیت ارضی و امنیت محسوب می­شود. تثبیت جمعیت در مناطق مرزی و به وجود آوردن احساس مالکیت بر توسعه محلی و رونق منطقه­ای، مهم­ترین اصلی است که علی‌رغم اینکه مرزنشینان را در لب مرزهای کشور، تشویق به حفظ و حراست از داشته­های خود می­کنند، تمایل به برقراری توسعه از درون همراه با حس مشارکت برانگیخته را چندین برابر می­کند. پژوهش حاضر به روش توصیفی تحلیلی و به روش کتابخانه­ای انجام‌شده است.

کلیدواژه‌ها


احمدی پور، زهرا؛ جعفر زاده، حسن و میرزایی، محمدرضا (1393). فصلنامه برنامه­ریزی منطقه­ای، سال چهارم، شماره 14، تابستان 1393.
استعلاجی، علیرضا (1388). برنامه­ریزی جامع آمایش سرزمین با تأکید بر نگرش سیستمی، جغرافیا، شماره 10
بصیرت، میثم (1390): آمایش سرزمین، انتشارات سازمان شهرداری­ها و دهیاری­های کشور، چاپ اول، تهران
چوخاچی­زاده مقدم، محمدباقر (1381). مجموعه مقالات همایش آمایش و دفاع سرزمینی انتشارات دانشگاه امام حسین (ع).
حافظ نیا، محمدرضا و همکاران (1389). بررسی تحول مفهوم مرز در دوران معاصر، فصلنامه مرز و جغرافیا، پیش شماره 1.
حافظ نیا، محمدرضا (1385). اصول و مفاهیم ژئوپلیتیک، مشهد، انتشارات پاپلی
خنیفر، حسین (1389). درآمدی بر مفهوم آمایش سرزمین و کاربرد آن در ایران، فصلنامه آمایش سرزمین، سال دوم، شماره دوم.
خیرالدین، رضا و رازپور، مهدی (1392). تحلیل استراتژیک فرصت‌ها و چالش‌ها در توسعه پایدار منطقه مرزی بانه، فصلنامه دانش انتظامی کردستان، سال چهارم، شماره چهارم.
دارونت، دی. اف (1373). نقدی بر نظـریه­های قطب رشد و مرکز رشد در برنامه­ریزی منطقه­ای، پرویز اجلالی، تهران، انتشارات سازمان برنامه و بودجه.
درایسدل و جرالد اچ بلیک (1374). جغرافیای سیاسی خاورمیانه و شمال آفریقا، دره میرحیدر، تهران، دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه.
زرآبادی، سیره سادات سعیده و همکاران (1392). ارزیابی راهبردهای آمایش مناطق مرزی بر اساس مدل Sowat-Anp، سومین کنفرانس بین‌المللی برنامه‌ریزی و مدیریت محیط‌زیست، دانشگاه تهران.
زرقانی، هادی، (1386). مقدمه­ای بر شناخت مرزهای بین­المللی دانشگاه علوم انتظامی، شرفی، مهدی. نگاهی به ویژگی­های طبیعی اقتصادی آذربایجان، معاونت برنامه‌ریزی.
سرور، رحیم (1384). جغرافیای کاربردی و آمایش سرزمین. انتشارات سمت. چاپ اول، تهران.
صالحی، اسماعیل و پوراصغر سنگاچین، فرزام (1388). تحلیلی بر موانع فراروی آمایش سرزمین. فصلنامه علمی پژوهشی راهبرد، شماره 52، پاییز 1388
عزتی، نصرالله و همکاران (1390). نقش و جایگاه آمایش مناطق مرزی در نظام برنامه‌ریزی (مطالعه موردی: مناطق مرزی ایران)، فصلنامه نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی، سال سوم، شماره چهارم.
عندلیب، علیرضا و مطوف، شریف، (1379). تجربه‌های آمایش مناطق مرزی دوپارة آلمان و درس‌هایی برای ایران، شماره 29
عندلیب، علیرضا (1380). نظریۀ پایۀ آمایش مناطق مرزی، دوره عالی جنگ، تهران.
کریمی پور، یدالله پور، (1381). ایران و همسایگان منابع تنش و تهدید، دانشگاه تربیت‌معلم.
 کالینگورس، بری وی (1387). برنامه‌ریزی بریتانیایی: پنجاه سال سیاست‌گذاری شهری و منطقه‌ای، مترجم: عارف اقوامی مقدم، انتشارات آذرخش، تهران.
 مجتهدزاده، پیروز (1379). ایده‌های ژئوپلیتیک و واقعیت‌های ایرانی، تهران، نشر نی.
 مجتهدزاده، پیروز (1381). جغرافیای سیاسی و سیاست جغرافیایی، تهران، انتشارت سمت.
میرمحمدی، محمد (1386). آمایش سرزمین و ملاحظات امنیت اقتصادی، انتشارات موسسه تحقیقاتی تدبیر اقتصاد، تهران.
 
 
Hansen, NM. (1975). “An Evaluation Of Growth Center Theory And Practice”. Eenvironment And Planning, 7, 821-832.
Pena, S. (2005). “Recent Development In Urban Marginality Along Mexico, S. Northern Border”. Journal Of Habitat International, 29, 258-301.