مقایسه رابطه سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی و اقتصاد دانش‌بنیان در کشورهای در حال توسعه و توسعه‌یافته و رهنمودهای آن برای اقتصاد ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای اقتصاد، دانشگاه علامه طباطبایی تهران ونویسنده مسئول

2 استادیار دانشکده اقتصاد، دانشگاه علامه طباطبایی تهران

چکیده

امروزه توسعه اقتصاد دانش‌بنیان از مهم‌ترین اهداف همه کشورهای دنیاست. رشد و توسعه کسب‌وکارهای دانش‌بنیان مستلزم تأمین سرمایه است و این در حالی است که در بسیاری از کشورها، سرمایه‌های داخلی برای پیشبرد اهداف توسعه‌ای کفایت نمی‌کند. این امر باعث شده است بسیاری از کشورها، تمایل به جذب سرمایه‌های خارجی پیدا کنند. سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی یکی از مؤلفه‌های اثرگذار بر توسعه کشورهای در حال توسعه است. با این‌حال واهدی دال بر رابطه مثبت یا منفی آن با اقتصاد دانش‌بنیان وجود ندارد. در این پژوهش تلاش شده است رابطه سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی و اقتصاد دانش‌بنیان مورد بررسی قرار گیرد. به این منظور نخست بر اساس رهنمون‌های بانک جهانی شاخص اقتصاد دانشی برای کشور چین به عنوان کشوری در حال توسعه و کانادا به‌عنوان کشوری توسعه‌یافته برای سال‌های 1997 تا 2016 محاسبه شده و سپس با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون رابطه میان سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی و اقتصاد دانش‌بنیان در این دو کشور مورد بررسی قرار گرفته است. بر اساس نتایج پژوهش، سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی و اقتصاد دانش‌بنیان در کشور کانادا فاقد رابطه معنادار و در چین دارای رابطه معنادار هستند. در پایان دلالت‌های حاصل از این پژوهش برای توسعه اقتصاد دانش‌بنیان در ایران مورد بررسی قرار گرفته است.

کلیدواژه‌ها


منابع فارسی
ذوالقدر، مالک (1388). مبانی نظری سرمایه‌گذاری خارجی. فصلنامه سیاست مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، 39(2)، 89–107.
عزیزی، فیروزه، و فهیمه مرادی (1397). محاسبه شاخص‌های اصلی و فرعی اقتصاد دانش‌بنیان برای ایران. فصلنامه پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، سال بیست و ششم (85)، 243–270.
علیزاده، محمد (1393). اثر متقابل سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی و رشد اقتصادی در کشورهای عضو D8 (مدل معادلات هم‌زمان). فصلنامه سیاست‌های مالی و اقتصادی، سال دوم(6)، 87–104.
غفاری، فرهاد و الهام نیک­نژاد (1391). بررسی تأثیر سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی بر رشد اقتصادی برخی کشورهای منطقه منا. فصلنامه علوم اقتصادی، سال ششم(شماره 20)، 147–172.
قاسمی، محمد؛ فقیهی، مهدی و پریسا علیزاده. (1397). الزامات دستیابی به اقتصاد دانش­بنیان در سطح کلان: تحلیل چارچوب قانونی در ایران و ارائه توصیه­های سیاستی. فصلنامه پژوهشنامه اقتصادی، سال هجدهم(68)، 99–152.
مطیعی، محسن (1390). تأثیر سرریزهای سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی بر نوآوری در کشورهای درحال‌توسعه. فصلنامه پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، سال اول(2)، 41-69.
منابع لاتین
Asian Development Bank. (2014). Innovative Asia: Advancing the Knowledge-Based Economy — Highlights of the Forthcoming ADB Study Report.
Aziz, O. G. (2018). "Institutional quality and FDI inflows in Arab economies," Finance Research Letters, 25(C), 111-123
 
Chen, D. H. C., & Dahlman, C. J. (2007). The knowledge economy , the kam methodology and world bank operations. World Bank.
 
Chery Long, Yangc, J., & Zhang, J. (2015). Institutional Impact of Foreign Direct Investment in China. World Development, 66, 31–48.
 
OCDE/GD(96). (1996). The knowledge-based economy, organisation for economic co-operation and development. OECD Publication.
 
Ptáček, P. (2009). The Role of Foreign Direct investments (FDI) in Establishing Knowledge Economy in the Czech Republic: the Case of Knowledge-Intensive Business Services. Working Paper, Department of Geography, Faculty of Sciences, Palacký University, Olomouc, Czech Republic.
 
Smith, K. (2002). What is the “Knowledge Economy”? Knowledge Intensity and Distributed Knowledge Bases. World Bank.
 
Tsai, P.-L. (1994). Determinants of Foreign Direct Investment and Economic Growth in the West African Monetary Zone: A System Equations Approach. In GTAP, Paper Presented at the 9th Annual Conference on Global Economic Analysis. Addis Ababa, Etiopia.
 
Vinnychuk, O., Skrashchuk, L., & Vinnychuk, I. (2014). Research of economic growth in the context of knowledge economy. Intellectual Economics, 1(1), 7–14.
Wang. (1990). Foreign Direct Investment, Financial Development and Economic Growth. Journal of Development Studies, 140, 142–163.
 
World Bank. (n.d.). Foreign direct investment, net inflows (BoP, current US$). Retrieved from https://data.worldbank.org/indicator/bx.klt.dinv.cd.wd
World Bank. (2004). Benchmarking Countries In The Knowledge Economy: Presentation Of The Knowledge Assessment Methodology (Kam) Knowledge For Development Program World Bank Institute.