تحلیل ساختار فضایی استان اصفهان با تأکید برثبات و استقرار جمعیت

نویسندگان

1 کارشناس ارشد برنامه‌ریزی آمایش سرزمین و نویسنده مسئول

2 دکترای جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری-دانشگاه علوم و تحقیقات،تهران،ایران

چکیده

ساختار فضایی منطقه مشتمل بر مجموعه‌ای از ارتباطات ناشی از فرم شهری، تجمع مردم، حمل‌و‌نقل، جریان کالا و اطلاعات است. هدف از پژوهش حاضر، تحلیل ساختار فضایی استان اصفهان با تأکید بر ثبات و استقرار جمعیت و ارائه راهکارهای توسعه‌ای جهت دستیابی به تعادل و توازن منطقه‌ای در استان اصفهان است. رویکرد حاکم، توصیفی و تحلیلی و ماهیت آن کاربردی است، بدین ­منظور اطلاعات موردنیاز از سازمان‌های مربوطه اخذ و مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفته است. در راستای اهداف پژوهش از مدل لکه‌های داغ[1] جهت بررسی نحوه پراکنش فعالیت‌های اقتصادی و از مدل خودهمبستگی فضایی موران جهانی[2] جهت نشان دادن توزیع فضایی فعالیت‌ها و نرمال یا خوشه‌ای بودن آن‌ها استفاده شده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد عمده فعالیت‌های اقتصادی (کشاورزی، صنعت و خدمات ) به‌صورت نرمال متمایل به خوشه‌ای در بخش‌های‌ مرکزی و غربی استان اصفهان متمرکز شده‌اند. الگوی ساختار فضایی شهرستان‌های چادگان، زرین‌شهر و خوانسار دارای بیشترین تغییرات و شهرستان‌های اردستان، خور، سمیرم، نطنز، نائین، دهاقان، آران و بیدگل، شاهین‌شهر و فریدون‌شهر دارای کمترین تغییرات بوده‌اند. در نهایت نتایج تحقیق نشان داد الگوی ساختار فضایی استان اصفهان دارای ساختار متمرکز چندمرکزی متشکل از محدوده‌های مادر شهری اصفهان به مرکزیت اصفهان، نجف‌آباد، شاهین‌شهر، مبارکه و فولادشهر است.
 
[1] Hot spot Analysis
[2] Global Morans I Summary

کلیدواژه‌ها


آسایش، حسین (1375)، اصول و روش‌های برنامه‌ریزی ناحیه‌ای، تهران، دانشگاه پیام نور
افروغ، عماد (1377)، فضا و نابرابری اجتماعی، ارائه الگویی برای جدایی­گزینی فضایی و پیامدهای آن، تهران، دانشگاه تربیت مدرس
پاکدامن، بهروز (1378)، روش‌های طراحی شهری. مجله معماری و شهرسازی، شماره ( 9)، 54- 55.
پیله­ور، علی­اصغر و عطایی، سینا (1391). بررسی تأثیر میان کنش فضایی بر تعادل فضایی در ساختار شهری بجنورد با استفاده از فن چیدمان فضا،  مجله پژوهش‌های جغرافیای انسانی، (79)، 87-102.
زالی، نادر (1393)، سازماندهی فضایی استان آذربایجان شرقی با رویکرد برنامه‌ریزی منطقه‌ای در افق چشم‌انداز، فصلنامه برنامه‌ریزی منطقه‌ای، سال چهارم، شماره 14.
زیاری، کرامت­الله (1386)، اصول و روش‌های برنامه‌ریزی منطقه‌ای، تهران، دانشگاه تهران.
زیمل، جورج (1372)، کلان­شهر و حیات ذهنی، ترجمه یوسف اباذری، تهران، نشریه نامه علوم اجتماعی.
سعیدنیا، احمد (1378)، کاربری زمین شهری، تهران، مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهری.
شماعی، علی و حاجی­نژاد، صادق (1393). تحلیل فضایی شبکه شهری منطقه خراسان (1390-1335)، مجله جغرافیا و توسعه ناحیه‌ای، سال 12، شماره 22.
صباغ­کرمانی، مجید (1380). تجزیه و تحلیل نابرابری‌های منطقه‌ای اشتغال در استان‌های کشور، مجله مدرس، سال پنجم، شماره 2.
عسگری، علی (1390)، تحلیل‌های آمار فضایی با Arc Gis، تهران، سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری تهران
فاضل، سوگل و بیک­محمدی، حسن (1391). تحلیلی بر ساختار فضایی جمعیت در نظام شهری استان اصفهان طی سال‌های (1385-1335)، مجله پژوهش‌های جغرافیای انسانی، 4 (40)، 60– 75.
فرهودی، رحمت­الله و زنگنه، سعید و موچشمی، ساعد (1388). چگونگی توزیع فضایی جمعیت در نظام شهری ایران طی سال‌های (1335 تا 1385)، مجله پژوهش‌های جغرافیای انسانی، 7 (23)، 60 – 75.
فنی، زهره و باقری، اشرف­­السادات (1393)، شهرهای کوچک و میانی (برنامه­ریزی و توسعه)، تهران، مدیران امروز.
لینچ، کوین (1376)، تئوری شکل خوب شهر، ترجمه حسین بحرینی، تهران، دانشگاه تهران.
 
Anas, A., Arnott, R., & Small, K. (1998). Urban Spatial Structure. Journal of Economic Literature, 36(3), 1426-1464. Retrieved from http://www.jstor.org/stable/2564805
Bertaud, A. (2003). Tehran spatial structure: Constraints and opportunities for future development. Ministry of Housing and Urban Development, Tehran.
Behzadfar, Mostafa )2013(. Design & Plans in Urban Development, Tehran: Shahr Press. [in Persian]
Burger, M.J.,de Goei, B., Laan, V., & Huisman, L., F.J.M.,(2011). Heterogeneous development of metropolitan spatial structure: Evidence from commuting patterns in English and Welsh cityregions (1981-2001). Cities 28, pp:160-170) Anas, A. et al. 1998, Urban Spatial Structure, Journal of Economic Literature, Vol. xxxvi September, pp. 1426-64.
Bazregar. Mohamareza (2003). Urban planning and urban main structure, Shiraz:Koshamehr Press. [in Persian]
Ewing, R., (1997), Is Los angeles-style sprawled desirable?, Journal of the American Planning Association, 63(1): 107-126.
Glaeser, E. L., Kahn, M. E., (2004), "Sprawl and urban growth", In: Henderson, J. V., Thisse, J. F., (eds), Handbook of regional and urban economics, edition 1, volume 4, Elsevier, London, PP 2481-2527.
Hansen, N. M., (1981). Development From Above: the centre – down development paradigm, in W,B. Stohr and D.F. Taylor. (eds). Development from Above or Below? John Wiley and Sons, Chic ester.
Meijer, M., Adriaens, F., van der Linden, O., & Schik, W. (2011). A next step for sustainable urban design in the Netherlands. Cities, 28(6), 536-544.
Rodrigue, Jean-Paul, Claude Comtois, and Brian Slack (2009), The Geography of Transport Systems, Routledge.